Giới thiệu Chương trình Khoa học Công dân
Live&Learn hợp tác với các tổ chức NGO, các công ty, viện nghiên cứu và trường học khác thực hiện Chương trình Khoa học công dân (Citizen Science) nhằm thu hút sự tham gia của cộng đồng cùng tìm hiểu, phát hiện vấn đề và xây dựng hành động vì không khí sạch và khuyến khích người dân sử dụng các máy đo chi phí thấp, tham gia mạng lưới theo dõi chất lượng không khí và sử dụng các website hay ứng dụng thông minh kèm theo của các nhà cung cấp.
Dự án hướng đến giải quyết vấn đề ô nhiễm không khí và tác động của ô nhiễm không khí (ONKK) tới sức khỏe tại Việt Nam thông qua kết nối các cơ quan địa phương, bao gồm câu lạc bộ thanh niên, trường học, tổ chức xã hội và dân sự, doanh nghiệp và chính quyền để tăng cường các nỗ lực và hành động cải thiện chất lượng không khí.
Mục tiêu của dự án
Citizen Science hướng tới cùng người dân:
– Giáo dục và nâng cao nhận thức: Sử dụng máy đo nhỏ cho học sinh và người dân tìm hiểu các vấn đề về ONKK, quan sát và theo dõi các số liệu về chất lượng không khí tại trường học, khu vực sinh sống, trong ô tô, văn phòng hoặc khu vực làm việc. Tại trường học có thể kết hợp với STEM.
– Bổ sung các thông tin theo dõi chất lượng môi trường: Có thêm dữ liệu để tìm hiểu và theo dõi diễn biến ONKK.
– Xác định các nguy cơ và nguồn gây ONKK cho cá nhân và cộng đồng: Đặc biệt với những người nhạy cảm với ONKK có thể đeo/mang theo máy đo để quan sát các nguy cơ ONKK xung quanh cũng như các khu vực có nguy cơ ONKK.
– Nghiên cứu: Cung cấp và bổ sung thêm các thông tin về ONKK, phát triển các mạng lưới các điểm đặt máy đo.
Hoạt động của chương trình
1/ Hoạt động tổng hợp khuyến khích người dân cùng làm khoa học
Chương trình khoa học công dân với mục đích hướng tới cộng đồng, người dân cùng làm khoa học với chuyên gia. Live&Learn khuyến khích mọi người thuộc mọi lứa tuổi, ngành nghề thực hiện các hoạt động hướng tới môi trường mang tính khoa học:
– Mượn các thiết bị theo dõi chất lượng không khí cầm tay để theo dõi chất lượng không khí trong nhà, cá nhân hay một môi trường cụ thể;
– Hỗ trợ các hoạt động nghiên cứu và thử nghiệm về hoạt động theo dõi chất lượng không khí hoặc giải pháp cải thiện chất lượng không khí;
– Hướng dẫn và đồng thực hiện các chương trình khoa học, khóa tập huấn kiến thức về vấn đề môi trường dành cho mọi lứa tuổi và nhóm người.
2/ Phát triển hệ thống mạng lưới theo dõi chất lượng không khí và các ứng dụng
2.1/ Dự án Phát triển mạng lưới theo dõi chất lượng không khí tại Hà Nội và ứng dụng di động về ONKK dành cho cộng đồng với FIMO.
Trung tâm Sống và Học tập vì Môi trường và Cộng đồng (Live & Learn) hợp tác cùng Trung tâm Công nghệ tích hợp liên ngành giám sát hiện trường (FIMO) – Đại học Công nghệ – Đại học Quốc gia Hà Nội triển khai dự án Phát triển mạng lưới theo dõi chất lượng không khí tại Hà Nội và ứng dụng di động về ô nhiễm không khí dành cho cộng đồng.
Mục tiêu của dự án bao gồm:
- Xây dựng mạng lưới giám sát ONKK sử dụng các thiết bị cảm biến chi phí thấp tại các trường học và cơ quan ở Hà Nội để nâng cao nhận thức của cộng đồng;
- Phát triển trang web www.AirNet.vn và ứng dụng di động Airnet để trực quan hóa và cung cấp các tiện ích dựa trên các kết quả quan trắc ONKK từ mạng lưới giám sát ONKK;
- Phổ biến trang web www.AirNet.vn và ứng dụng di động Airnet về thông tin chất lượng không khí để mọi người có thể nâng cao nhận thức về ONKK cũng như nhận được cảnh báo khi chất lượng ONKK ở mức nghiêm trọng.
Các hoạt động chính của dự án:
- Lắp đặt mạng lưới trạm theo dõi chất lượng không khí (CLKK) sử dụng cảm biến chi phí thấp FAirKit được triển khai lắp đặt tại các trường học hoặc cơ quan trên địa bàn thành phố Hà Nội;
- Phát triển nền tảng ứng dụng di động FAirApp và website FairNet;
- Các hoạt động phát triển dữ liệu và mô hình hóa dự báo thông tin chất lượng không khí.
Về FIMO và hệ thống FAirKit
FAirKit là thiết bị được phát triển bởi Trung tâm FIMO, Trường Đại học Công nghệ, ĐHQG HN. FAirKit sử dụng cảm biến chi phí thấp và hỗ trợ đo các thông số chất lượng không khí cơ bản (PM10, PM2.5, CO) và nhiệt độ, độ ẩm tương đối. Thiết bị FAirKit có 2 loại là thiết bị đo CLKK trong nhà và thiết bị đo CLKK xung quanh.
Mạng lưới quan trắc lắp đặt bởi các FAirKit thu thập dữ liệu và truyền tải lên App và website. Công chúng có thể cập nhật các thông tin chất lượng không khí bao gồm nhiệt độ, độ ẩm, nồng độ các chất ô nhiễm (bụi PM10, PM2.5, PM1, CO). Mạng lưới giám sát không khí dày đặc này sẽ cung cấp thông tin và cảnh báo ONKK theo thời gian thực cho người dùng thông qua trang web FairNet và ứng dụng di động . Từ đó, mạng lưới này cũng sẽ góp phần quan trọng trong việc nâng cao nhận thức của cộng đồng về ONKK. Bên cạnh đó, những thông tin này cũng có thể là thông tin tham chiếu, hỗ trợ các nhà quản lý môi trường và các nhà hoạch định chính sách đưa ra các giải pháp và quyết định kiểm soát ONKK hiệu quả hơn.
2.2/ Dự án Phát triển mạng lưới theo dõi chất lượng không khí cùng PAM Air và hợp tác truyền thông cộng đồng<br />
Trong chương trình Khoa học công dân, PAM Air hợp tác với Live&Learn và các tổ chức NGO, viện nghiên cứu và trường học khác để thu hút sự tham gia của cộng đồng cùng tìm hiểu, phát hiện vấn đề và xây dựng hành động vì không khí sạch.
Mục đích của dự án:
- Tìm hiểu và nâng cao nhận thức về ONKK,
- Cảnh báo nguy cơ ONKK với các nhóm nhạy cảm (trẻ em, phụ nữ có thai, người già và người có bệnh về hô hấp, tim mạch);
- Bổ sung thông tin quan trắc giúp các cơ quan chức năng quản lý môi trường hiệu quả hơn.
Các hoạt động của dự án:
- Lắp đặt mạng lưới trạm theo dõi chất lượng không sử dụng cảm biến chi phí thấp PAM Air (PAS) được triển khai lắp đặt tại các cơ quan, trường học, địa điểm đông dân cư, làng nghề, khu du lịch, vùng ảnh hưởng bởi hoạt động công nghiệp … trên cả nước;
- Cải thiện nền tảng ứng dụng di động và website PAM Air đưa thông tin tới người dùng và tương tác, tác động truyền thông cộng đồng;
- Hoạt động truyền thông sự kiện, chương trình trực tuyến và tại chỗ về chất lượng không khí.
Về PAM:
PAM là hệ sinh thái giải pháp dựa trên nền tảng IoT của công ty D&L. Hệ sinh thái PAM gồm các thành phần:
- IoT platform: Phần mềm nền tảng IoT
- Các cảm biến, thiết bị phục vụ việc theo dõi, điều khiển
- Các ứng dụng web, mobile cho từng mục đích cụ thể
- Công cụ phân tích dữ liệu lớn (Big Data analytic)
PAM Air là các thành phần trong hệ sinh thái PAM nhằm hành động đóng góp cho cộng đồng một công cụ hữu ích và dễ sử dụng, người dùng có thể theo dõi, cập nhật thông tin về chất lượng môi trường và được cảnh báo về tình trạng ONKK trong khu vực của bản thân, gia đình, bạn bè sinh sống, đi lại và làm việc.
Trang web http://pamair.org và ứng dụng PAM Air trên điện thoại di động cung cấp các thông tin và tính năng:
- Bản đồ theo dõi CLKK theo thời gian gần thực.
- Theo dõi diễn biến CLKK trong 24 giờ gần nhất.
- Tự động gửi thông báo qua điện thoại di động về thực trạng chất lượng không khí trước khi ra khỏi nhà kèm theo một số khuyến nghị liên quan đến sức khỏe.
- Thông tin liên quan đến chất lượng không khí, ONKK và tác động tới sức khỏe và xã hội tại Việt Nam và trên thế giới.
2.3/ Phát triển nghiên cứu thiết bị theo dõi chất lượng không khí và giảng dạy STEM cùng SPARC Lab, Viện Điện tử Viễn Thông<br />
Live & Learn hợp tác cùng Phòng thí nghiệm Signal Processing and Radio Communications (SPARC Lab) thuộc Viện Điện tử Viễn Thông, trường Đại học Bách Khoa Hà Nội đẩy mạnh hoạt động ứng dụng kỹ thuật điện tử trong kỹ thuật môi trường không khí và giảng dạy STEM từ kết quả của các hoạt động nghiên cứu. Thiết bị do SPARC Lab sáng tạo cùng Live & Learn thực hiện các Case study thực tế cùng cộng đồng.
Mục đích của dự án:
- Tạo công cụ cho hoạt động nghiên cứu chuyên sâu dành cho sinh viên, người nghiên cứu
- Lắp đặt mạng lưới đo chất lượng không khí, thu thập dữ liệu để nghiên cứu
- Công cụ học tập, tìm hiểu cho giới không chuyên về môi trường, điện tử
- Bổ sung dữ liệu cho mạng lưới theo dõi chất lượng môi trường cộng đồng.
Hoạt động của dự án:
- Lắp đặt mạng lưới trạm theo dõi chất lượng không khí (CLKK) sử dụng cảm biến chi phí thấp AirSENSE được triển khai lắp đặt tại các trường học, cơ quan trên địa bàn thành phố Hà Nội.
- Các hoạt động phát triển dữ liệu và hỗ trợ các hệ thống mô hình hóa dựa trên thông tin chất lượng không khí
- Hỗ trợ các trung tâm STEM, các trường học có thể tự thiết kế chế tạo thiết bị và tìm hiểu môi trường không khí xung quanh.
Về SPARC Lab và dự án AirSENSE
Phòng thí nghiệm Signal Processing and Radio Communications được sáng lập bởi Tiến sỹ Hàn Huy Dũng, Viện Điện tử Viễn thông, Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội. Phòng thí nghiệm tập trung về nghiên cứu ứng dụng sử dụng các hệ thống Internet of Things, các thuật toán trí tuệ nhân tạo, mạch điện tử.
Dự án AirSENSE được xây dựng bởi các thành viên SPARC lab, với mục đích học và dạy học STEM và giải quyết vấn đề ONKK sử dụng khoa học công dân.
Thiết bị AirSENSE đo nồng độ bụi PM10, PM2.5, PM1, CO, nhiệt độ, độ ẩm và có thể thay đổi để tích hợp thêm các sensor khác. Thiết bị AirSENSE có thể truyền số liệu thời gian thực thông qua Wifi hoặc lưu 3 tháng số liệu vào thẻ nhớ. Thiết bị AirSENSE sử dụng điện lưới hoặc sử dụng pin với thời lượng lên tới 1 ngày.
Dữ liệu chất lượng không khí, thiết kế máy AirSENSE, các tài liệu bài giảng được tập trung tại www.airsense.vn với mục đích hỗ trợ các trung tâm STEM, các trường học có thể tự thiết kế chế tạo thiết bị và tìm hiểu môi trường không khí xung quanh.
TRUNG TÂM SỐNG VÀ HỌC TẬP VÌ MÔI TRƯỜNG VÀ CỘNG ĐỒNG (LIVE&LEARN)
Địa chỉ: Số 24 Làng Kiến Trúc Phong Cảnh – Ngõ 45A – Võng Thị – Tây Hồ – Hà Nội